#Kenya #agriculture #soilpests #smallholderfarmers #sustainablesolutions #climatechange #pestmanagement #vegetablecrops #agriculturalresilience #environmentalconservation
Zvirimwa zveMiriwo zveKenya Zviri Kukombwa
MuKenya, minda yakasvibira yaimbovimbisa goho rakawanda yava nhandare yehondo sezvo varimi vadiki vakatarisana nekurwiswa netwumbuyu tunoparadza. Ongororo ichangoburwa yakaitwa nemasayendisiti epaUniversity yeNairobi neInternational Center of Insect Physiology and Ecology (ICIPE) yakafumura chokwadi chinosuwisa chedambudziko iri riri kuramba richikura, zvichiratidza kukanganisa kwemhando mbiri dzenhunzi dzinonyengera pazvirimwa zvemuriwo mudunhu rese.
Chidzidzo ichi, chakabudiswa muScientific Reports, chinoratidza kubuda kweDelia platura sekutyisidzira kunotyisa kune zvirimwa zvekabichi uye Athergona orientalis semhandu isinganeti muminda yehanyanisi. Zvipembenene izvi zvinoparadza, zviri kubudirira pamusana pekushanduka kwemamiriro ekunze uye kuparadzwa kwenzvimbo dzinogara vanhu, zvakakonzera kuparara kwakapararira, zvichisiya kukohwa kwakaparara uye kuparara kwevanhu.
Vatsvakurudzi vakaongorora nzvimbo dzokurima mumatunhu makuru mashanu—Nyandarua, Nakuru, Kiambu, Kajiado, neNyeri—vakawana nzvimbo yakashatiswa nokuparadza kwezvipembenene zvinogara muvhu. Padivi pevanokonzeresa, machena machena, wireworms, uye nyuchi nyuchi, kutapurira kwehanyanisi gonye uye humwe tupukanana huripo hwakawedzera matambudziko ekurima, zvichifambisa kupararira kwezvirwere zvinokanganisa zvezvirimwa zvakaita seFusarium basal rot.
Chokwadi chinosuruvarisa chinowedzerwa nekusashanda kwemaitiro echinyakare ekudzora zvipembenene, uye zvinodarika chikamu che95% chekuedza kwevarimi kurwisa tumbuyu uhu nemishonga yekugadzira zvipembenene zvichiratidza kusashanda. Dennis Beekama, munyori pamwe chete wezvidzidzo uye mumwe wevanoita tsvakiridzo yezvechiremba kuICIPE, anosimbisa kudiwa kwechimbichimbi kweshanduko yeparadigm yenzira dzekurwisa zvipembenene.
"Mishonga inogadzirwa, kunze kwekusashanda kurwisa tupukanana uhu, inoisa njodzi kuhutano hwevanhu pamwe nenharaunda," Bee anoyambira kudaro. "Zvakakosha kuti tikoshese kusimudzira uye kutorwa kwedzimwe nzira dzinochengetedza kuchengetedza goho rekurima uye kuenzana kwezvakatipoteredza."
Mukutarisana nedambudziko iri riri kuramba richikura, kushevedzera kwechiito kunonzwika zvikuru uye zvakajeka. Yasvika nguva yekuti vanobatana muchikamu chezvekurima vabatane mukutsvaga zvigadziriso zvitsva, zvisingadhuri, uye zvinochengetedza zvakatipoteredza. Kuburikidza chete nekuedza pamwe chete uye kuzvipira kusingazungunuke ndipo patinogona kumisa kuparara uye kuchengetedza ramangwana rakatsiga rechikamu chezvekurima cheKenya.
Kupinda kwezvipembenene zvevhu kunotyisidzira zvikuru zvirimwa zvemuriwo zveKenya, zvichisimbisa kudiwa kwekukurumidzira kwemaitiro ekuchengetedza anoenderera mberi. Sezvo varimi vadiki vachinetsekana nemhedzisiro inoparadza yezvipembenene zvinoparadza uye kuwedzera kwezvipembenene zvinotungamirirwa nemamiriro ekunze, kuedza kwakabatana kwakakosha kugadzira mhinduro dzinoshanda, dzinochengetedza nharaunda dzinochengetedza mararamiro ekurima uye kuchengetedza kutendeseka kwenharaunda.